Leerlingen hebben historische kennis nodig om de wereld waarin zij leven beter te kunnen begrijpen. Daarom organiseert geschiedenisdocent Martijn Vermeulen van het Pax Christi College al sinds 2009 jaarlijks het Juniorsymposium voor de onder- en bovenbouw van het vwo.

Er zitten landelijk flinke hiaten in de kennis van leerlingen over de Tweede Wereldoorlog, zo blijkt uit onderzoek uit 2018 van Marc van Berkel, bijzonder hoogleraar Holocausteducatie aan de Faculteit der Letteren aan de Radboud Universiteit. “Werk aan de winkel dus”, stelt Martijn. Het Juniorsymposium biedt een uitgelezen kans om de kennis en de onderzoeksvaardigheden van leerlingen naar een hoger niveau te brengen en de herinneringen aan geschiedenis op een betekenisvolle manier levend te houden. En dat is precies wat Martijn met het Juniorsymposium wil bereiken.

Samen kom je verder

Martijn organiseert het Juniorsymposium onder de vlag van Stichting 4 en 5 mei Comité Nijmegen, waar hij bestuurslid van is. Ieder jaar staat een ander thema centraal voor de onderbouw of bovenbouw van het vwo. Dit jaar was dat ‘Leven met oorlog’ en vond de plenaire opening van het symposium plaats bij LUX. Door gebruik te maken van het netwerk van het comité, heeft Martijn de kans om dingen met elkaar te verbinden. Relevante organisaties zijn nauw betrokken bij de activiteiten in de aanloop naar en tijdens het Juniorsymposium. Leerlingen kunnen bijvoorbeeld samen met een archivaris authentieke bronnen bekijken in het Regionaal Archief Nijmegen. “Een Jodenster die de archivaris rond laat gaan in de groep, maakt een diepere indruk op leerlingen dan een Jodenster op een plaatje in een schoolboek. Zo houden we de geschiedenis actueel en dus betekenisvoller”, aldus Martijn.

Getekend voor het leven

Ook de verhalen van ooggetuigen spelen daarbij een belangrijke rol. Het verhaal van Addy Hendriks (85) maakte dit jaar een diepe indruk op de leerlingen tijdens het symposium. Ze vertelde over haar broertje Jopie die ze verloren heeft tijdens het Amerikaanse bombardement van 22 februari 1944 op Nijmegen. Bijna haar hele leven voelde ze zich schuldig dat zij het bombardement heeft overleefd en haar broertje niet. Of wat te denken van het verhaal van Stefan Skotnicki (89) die de Holocaust in Polen overleefde door als kind onder te duiken. Hij vertelde hoe vreselijk het was om niet met vriendjes te kunnen spelen. En zelfs toen de oorlog eenmaal voorbij was, voelde hij zich in het begin eenzaam. Vaak met zijn blik naar de grond gericht, bang om iemand aan te kijken en herkend te worden. Het zijn de persoonlijke verhalen die indruk maken, waardoor de leerlingen muisstil en met verbaasde ogen luisterden.

Die levenslessen van je schuldig en buitengesloten voelen, eenzaam en bang zijn, zijn niet alleen van toen, maar hebben ook een raakvlak met dingen die nu spelen. De authentieke verhalen die ooggetuigen vertellen, bieden een ingang om het gesprek daarover te voeren. Martijn: “De verhalen zorgen ervoor dat leerlingen een connectie maken vanuit het hier en nu met toen en dragen bij aan het bespreekbaar maken van hedendaagse ontwikkelingen. Een aantal leerlingen hadden tranen in hun ogen en bedankten de ooggetuigen voor hun verhaal. Ik weet zeker dat ze deze ervaringen zich hun leven lang zullen herinneren.”

Klaar voor de universiteit
Het gaat niet alleen om het voelen van emoties die gebeurtenissen creëren, maar Martijn beoogt met de activiteiten in aanloop naar en tijdens het Juniorsymposium ook het versterken van de aansluiting met de universiteit. “Zo laten we beginnende academische vaardigheden aan bod komen, zoals kritisch denken over de betrouwbaarheid van bronnen. Hoe ga je om met nieuws? Wat zijn feiten en wat zijn aannames? Hoe stel je de juiste vragen? Om iets meer of minder aannemelijk te maken en je mening te vormen, heb je meerdere bronnen nodig om uit te putten. Het programma van het Juniorsymposium vormt een heel mooie brug voor onze leerlingen naar de universiteit.”

Samenwerken geeft betekenis
Onderwijs is altijd in ontwikkeling en de structuur van het symposium biedt de mogelijkheid om hierin mee te gaan. Al zolang Martijn in het onderwijs werkt, probeert hij de schoolmuren te doorbreken. Heel concreet door deskundigheid van buiten naar binnen te halen tijdens het symposium, maar ook door meerdere scholen binnen @voCampus erbij te betrekken. “Voor de editie in 2023 heb ik het thema van het symposium afgestemd met het Stedelijk Gymnasium. Het is heel leuk om met verschillende geschiedenisvakgroepen te brainstormen over het programma.”

Ook het vakoverstijgende element speelt een steeds grotere rol. “Door in vakoverstijgende projecten samen te werken, brengen we een heleboel samen. Voor docenten, omdat het inspirerend is om met elkaar mee te kijken en te denken. Voor leerlingen, omdat er meer logica in het leerstofaanbod komt. Een simpel voorbeeld: door mijn collega van aardrijkskunde bij het Juniorsymposium te betrekken, kunnen we een kaart laten zien met adressen waar Joden in Nijmegen ondergedoken zaten tijdens de Tweede Wereldoorlog. Op basis van kaartgegevens kunnen patronen ontdekt worden die weer aan andere factoren kunnen worden gekoppeld. Zo versterken we zowel de samenwerking op school als de onderlinge samenwerking binnen @voCampus. Leren wordt op die manier voor iedereen betekenisvoller.”

Martijn Vermeulen
Geschiedenisdocent | Pax Christi College | Juniorsymposium

“Het Pax Christi College maakt geschiedenis actueel en betekenisvol”

Leren door te zien, te voelen en te ervaren

Er zitten landelijk flinke hiaten in de kennis van leerlingen over de Tweede Wereldoorlog, zo blijkt uit onderzoek uit 2018 van Marc van Berkel, bijzonder hoogleraar Holocausteducatie aan de Faculteit der Letteren aan de Radboud Universiteit. “Werk aan de winkel dus”, stelt Martijn. Het Juniorsymposium biedt een uitgelezen kans om de kennis en de onderzoeksvaardigheden van leerlingen naar een hoger niveau te brengen en de herinneringen aan geschiedenis op een betekenisvolle manier levend te houden. En dat is precies wat Martijn met het Juniorsymposium wil bereiken.

Samen kom je verder

Martijn organiseert het Juniorsymposium onder de vlag van Stichting 4 en 5 mei Comité Nijmegen, waar hij bestuurslid van is. Ieder jaar staat een ander thema centraal voor de onderbouw of bovenbouw van het vwo. Dit jaar was dat ‘Leven met oorlog’ en vond de plenaire opening van het symposium plaats bij LUX. Door gebruik te maken van het netwerk van het comité, heeft Martijn de kans om dingen met elkaar te verbinden. Relevante organisaties zijn nauw betrokken bij de activiteiten in de aanloop naar en tijdens het Juniorsymposium. Leerlingen kunnen bijvoorbeeld samen met een archivaris authentieke bronnen bekijken in het Regionaal Archief Nijmegen. “Een Jodenster die de archivaris rond laat gaan in de groep, maakt een diepere indruk op leerlingen dan een Jodenster op een plaatje in een schoolboek. Zo houden we de geschiedenis actueel en dus betekenisvoller”, aldus Martijn.

Getekend voor het leven

Ook de verhalen van ooggetuigen spelen daarbij een belangrijke rol. Het verhaal van Addy Hendriks (85) maakte dit jaar een diepe indruk op de leerlingen tijdens het symposium. Ze vertelde over haar broertje Jopie die ze verloren heeft tijdens het Amerikaanse bombardement van 22 februari 1944 op Nijmegen. Bijna haar hele leven voelde ze zich schuldig dat zij het bombardement heeft overleefd en haar broertje niet. Of wat te denken van het verhaal van Stefan Skotnicki (89) die de Holocaust in Polen overleefde door als kind onder te duiken. Hij vertelde hoe vreselijk het was om niet met vriendjes te kunnen spelen. En zelfs toen de oorlog eenmaal voorbij was, voelde hij zich in het begin eenzaam. Vaak met zijn blik naar de grond gericht, bang om iemand aan te kijken en herkend te worden. Het zijn de persoonlijke verhalen die indruk maken, waardoor de leerlingen muisstil en met verbaasde ogen luisterden.

Die levenslessen van je schuldig en buitengesloten voelen, eenzaam en bang zijn, zijn niet alleen van toen, maar hebben ook een raakvlak met dingen die nu spelen. De authentieke verhalen die ooggetuigen vertellen, bieden een ingang om het gesprek daarover te voeren. Martijn: “De verhalen zorgen ervoor dat leerlingen een connectie maken vanuit het hier en nu met toen en dragen bij aan het bespreekbaar maken van hedendaagse ontwikkelingen. Een aantal leerlingen hadden tranen in hun ogen en bedankten de ooggetuigen voor hun verhaal. Ik weet zeker dat ze deze ervaringen zich hun leven lang zullen herinneren.”

Klaar voor de universiteit
Het gaat niet alleen om het voelen van emoties die gebeurtenissen creëren, maar Martijn beoogt met de activiteiten in aanloop naar en tijdens het Juniorsymposium ook het versterken van de aansluiting met de universiteit. “Zo laten we beginnende academische vaardigheden aan bod komen, zoals kritisch denken over de betrouwbaarheid van bronnen. Hoe ga je om met nieuws? Wat zijn feiten en wat zijn aannames? Hoe stel je de juiste vragen? Om iets meer of minder aannemelijk te maken en je mening te vormen, heb je meerdere bronnen nodig om uit te putten. Het programma van het Juniorsymposium vormt een heel mooie brug voor onze leerlingen naar de universiteit.”

Samenwerken geeft betekenis
Onderwijs is altijd in ontwikkeling en de structuur van het symposium biedt de mogelijkheid om hierin mee te gaan. Al zolang Martijn in het onderwijs werkt, probeert hij de schoolmuren te doorbreken. Heel concreet door deskundigheid van buiten naar binnen te halen tijdens het symposium, maar ook door meerdere scholen binnen @voCampus erbij te betrekken. “Voor de editie in 2023 heb ik het thema van het symposium afgestemd met het Stedelijk Gymnasium. Het is heel leuk om met verschillende geschiedenisvakgroepen te brainstormen over het programma.”

Ook het vakoverstijgende element speelt een steeds grotere rol. “Door in vakoverstijgende projecten samen te werken, brengen we een heleboel samen. Voor docenten, omdat het inspirerend is om met elkaar mee te kijken en te denken. Voor leerlingen, omdat er meer logica in het leerstofaanbod komt. Een simpel voorbeeld: door mijn collega van aardrijkskunde bij het Juniorsymposium te betrekken, kunnen we een kaart laten zien met adressen waar Joden in Nijmegen ondergedoken zaten tijdens de Tweede Wereldoorlog. Op basis van kaartgegevens kunnen patronen ontdekt worden die weer aan andere factoren kunnen worden gekoppeld. Zo versterken we zowel de samenwerking op school als de onderlinge samenwerking binnen @voCampus. Leren wordt op die manier voor iedereen betekenisvoller.”

Leerlingen hebben historische kennis nodig om de wereld waarin zij leven beter te kunnen begrijpen. Daarom organiseert geschiedenisdocent Martijn Vermeulen van het Pax Christi College al sinds 2009 jaarlijks het Juniorsymposium voor de onder- en bovenbouw van het vwo.

Martijn Vermeulen
Geschiedenisdocent | Pax Christi College | Juniorsymposium

“Het Pax Christi College maakt geschiedenis actueel en betekenisvol”

Leren door te zien, te voelen en te ervaren Het Pax Christi College maakt geschiedenis actueel en betekenisvol