Lees alle verhalen
Steeds vaker kregen Niels Hoendervanger en Durk van der Veen, docenten maatschappijleer op het Stedelijk Gymnasium, leerlingen voor zich die geen samenhangend idee hadden van wat er speelde in de wereld. Dus gingen ze weer lesgeven vanuit de actualiteit. Het boek ging eruit en een NRC-abonnement kwam daarvoor in de plaats.
De leerlingen op het Stedelijk Gymnasium weten enorm veel, maar er was geen sprake meer van een gedeeld referentiekader over welke problemen er zijn binnen de maatschappij. Op social media krijgen ze flarden mee van wat er speelt. “Het is allemaal hapsnap”, zegt Durk. “De verschillen van wat leerlingen nog weten van de actualiteit werden steeds groter.” Dus sloten de heren zich samen op om te bedenken hoe ze het beste de leerlingen konden bereiken. “Leerlingen moeten fatsoenlijke mogelijkheden hebben om de wereld te analyseren en daarmee uiteindelijk te trotseren. Aan ons de taak om de juiste tools daarvoor te bieden.”
Weg met het boek
In eerste instantie vielen Niels en Durk terug op het boek. Dit scheelde tijd, want ze hadden niet eerst een paar lessen nodig om überhaupt iets van kennisoverdracht te doen. Maar strikt een boek volgen, daar zijn de collega’s niet zo van. Durk: “We wilden af van al die rijtjes. Natuurlijk moeten de leerlingen belangrijke begrippen kennen die bij maatschappijleer horen, maar begrippen als macht en democratie gaan meer leven als je de wereld kunt betrekken op je leefwereld en op de wereld die om je heen gebeurt. Dat lukt niet met een PowerPoint-presentatie waarin we de vier kenmerken van een rechtstaat bespreken. Maar wel met een krant die breed uitmeet dat Poolse ministers rechters hebben benoemd en wat voor schade dat toebrengt aan de maatschappij. Pas dan gaan het echt leven. Lesgeven vanuit de actualiteit, dus zonder methode, voor het vak maatschappijleer? Zou dat kunnen? Niels: “We hebben de afwijking om dingen anders te doen en zijn praktisch aangelegd. Dus het boek ging eruit. En we gingen op zoek naar een krant om les uit te geven.”
Begin van een mooi avontuur
“Een Nederlandse krant in het boekenpakket krijgen, was nog wel een ingewikkeld dingetje”, vervolgt Niels. “Als je de krant gebruikt als bron, dan moet iedereen toegang tot de krant hebben. Het moest een kwaliteitskrant zijn en we wilden graag volledige toegang tot de digitale en papieren versie. Dat waren onze voorwaarden.” Toen het eenmaal gelukt was om alle leerlingen van maatschappijleer uit de vierde klas een abonnement op NRC aan te bieden, begon het grote werk pas. Niels: “We hebben het examenprogramma erbij gepakt en gekeken welke stof leerlingen moeten beheersen. Wat moet allemaal in onze lessen zitten als het gaat om inhoud en theorieën? Op basis daarvan – een proces dat zo’n driekwart jaar duurde – hebben we een kennisgeraamte gecreëerd waaraan lesgeven uit de krant moest voldoen. Durk: “Enerzijds wilden we dat leerlingen wekelijks het een en ander opschreven per les over artikelen die zij gelezen hadden om op basis daarvan analyses te maken. Anderzijds wilden we fatsoenlijke gesprekken in de klas voeren over wat de leerlingen gelezen hadden.
Samen ontdekken
Niels: “Wat in de actualiteit speelt, is altijd wel in de krant terug te vinden. Maar wat wij aanhaalden in de klas, was niet per se al door iedereen gelezen. Met als gevolg dat ze in de klas artikelen moesten zoeken over bijvoorbeeld de rechtstaat of de pluriforme of multiculturele samenleving. Dat leverde in het begin totale paniek op. Want waar staat dat dan? Durk: “Het is echt een meerwaarde om op die manier alles samen te ontdekken en de leerlingen kritisch na te laten denken. We hebben natuurlijk maar één krant, dus daar moeten we kritisch op blijven. Is een artikel goed geschreven? Waar moet een goed artikel aan voldoen? Was er sprake van hoor en wederhoor? Wat we hebben gemerkt is dat er binnen zo’n krant gelukkig een heel breed aanbod aan visies en meningen is. Daar verrijken we het vak maatschappijleer mee en dat is ook wat het moet zijn.”
Leerlingen groeien met de dag
“Het was wel spannend, want we wisten waar we naartoe wilden, maar niet precies hoe”, vervolgt Durk. “En wat de leerlingen daarvan zouden vinden. NRC is geen makkelijke krant om te lezen. Het jargon is soms best pittig en sluit niet altijd lekker aan bij de belevingswereld van de leerlingen. Maar gelukkig zie je de krant daarin evolueren. Er zitten steeds meer human interest-verhalen in. Het is ook gewoon een kwestie van veel oefenen met de leerlingen. We zien de leerlingen groeien en met de dag enthousiaster worden. De discussies die we hebben met leerlingen over de actualiteit worden steeds beter.”
Samen het onderwijs vormgeven
De eerste maanden pakten Niels en Durk het boek er nog bij, maar dat hoeft niet meer. Ze hebben voldoende vertrouwen dat ze aansluiten bij de doelen van het onderwijs. Durk: “Het allerleukste is dat we nu samen met de leerlingen vorm geven aan die doelen. We horen waar de behoeften liggen van leerlingen en denken samen na hoe we hier het beste invulling aan kunnen geven.” Niels: “Collega’s vinden het ook heel leuk. Zo heeft onze collega van Nederlands allerlei teksten uit onze NRC-abonnementen gehaald. Daarmee maken we het vakoverstijgend. En de schoolleiding vindt het leuk dat we op deze manier de leerlingen veel meer uitdagen. Dat was ook ons doel. We wilden leerlingen weer echt de wereld in laten kijken en hen wegwijs maken in wat ze kunnen volgen om de wereld beter te duiden en te begrijpen. Aardig gelukt, als je het ons vraagt.”
Niels Hoendervanger en Durk van der veen
Docenten maatschappijleer | Stedelijk Gymnasium Nijmegen | lesgeven vanuit de krant
“Leerlingen krijgen weer de mogelijkheid om de wereld beter te duiden en te begrijpen”
Stedelijk Gymnasium Nijmegen biedt ruimte voor de actualiteit
De leerlingen op het Stedelijk Gymnasium weten enorm veel, maar er was geen sprake meer van een gedeeld referentiekader over welke problemen er zijn binnen de maatschappij. Op social media krijgen ze flarden mee van wat er speelt. “Het is allemaal hapsnap”, zegt Durk. “De verschillen van wat leerlingen nog weten van de actualiteit werden steeds groter.” Dus sloten de heren zich samen op om te bedenken hoe ze het beste de leerlingen konden bereiken. “Leerlingen moeten fatsoenlijke mogelijkheden hebben om de wereld te analyseren en daarmee uiteindelijk te trotseren. Aan ons de taak om de juiste tools daarvoor te bieden.”
Weg met het boek
In eerste instantie vielen Niels en Durk terug op het boek. Dit scheelde tijd, want ze hadden niet eerst een paar lessen nodig om überhaupt iets van kennisoverdracht te doen. Maar strikt een boek volgen, daar zijn de collega’s niet zo van. Durk: “We wilden af van al die rijtjes. Natuurlijk moeten de leerlingen belangrijke begrippen kennen die bij maatschappijleer horen, maar begrippen als macht en democratie gaan meer leven als je de wereld kunt betrekken op je leefwereld en op de wereld die om je heen gebeurt. Dat lukt niet met een PowerPoint-presentatie waarin we de vier kenmerken van een rechtstaat bespreken. Maar wel met een krant die breed uitmeet dat Poolse ministers rechters hebben benoemd en wat voor schade dat toebrengt aan de maatschappij. Pas dan gaan het echt leven. Lesgeven vanuit de actualiteit, dus zonder methode, voor het vak maatschappijleer? Zou dat kunnen? Niels: “We hebben de afwijking om dingen anders te doen en zijn praktisch aangelegd. Dus het boek ging eruit. En we gingen op zoek naar een krant om les uit te geven.”
Begin van een mooi avontuur
“Een Nederlandse krant in het boekenpakket krijgen, was nog wel een ingewikkeld dingetje”, vervolgt Niels. “Als je de krant gebruikt als bron, dan moet iedereen toegang tot de krant hebben. Het moest een kwaliteitskrant zijn en we wilden graag volledige toegang tot de digitale en papieren versie. Dat waren onze voorwaarden.” Toen het eenmaal gelukt was om alle leerlingen van maatschappijleer uit de vierde klas een abonnement op NRC aan te bieden, begon het grote werk pas. Niels: “We hebben het examenprogramma erbij gepakt en gekeken welke stof leerlingen moeten beheersen. Wat moet allemaal in onze lessen zitten als het gaat om inhoud en theorieën? Op basis daarvan – een proces dat zo’n driekwart jaar duurde – hebben we een kennisgeraamte gecreëerd waaraan lesgeven uit de krant moest voldoen. Durk: “Enerzijds wilden we dat leerlingen wekelijks het een en ander opschreven per les over artikelen die zij gelezen hadden om op basis daarvan analyses te maken. Anderzijds wilden we fatsoenlijke gesprekken in de klas voeren over wat de leerlingen gelezen hadden.
Samen ontdekken
Niels: “Wat in de actualiteit speelt, is altijd wel in de krant terug te vinden. Maar wat wij aanhaalden in de klas, was niet per se al door iedereen gelezen. Met als gevolg dat ze in de klas artikelen moesten zoeken over bijvoorbeeld de rechtstaat of de pluriforme of multiculturele samenleving. Dat leverde in het begin totale paniek op. Want waar staat dat dan? Durk: “Het is echt een meerwaarde om op die manier alles samen te ontdekken en de leerlingen kritisch na te laten denken. We hebben natuurlijk maar één krant, dus daar moeten we kritisch op blijven. Is een artikel goed geschreven? Waar moet een goed artikel aan voldoen? Was er sprake van hoor en wederhoor? Wat we hebben gemerkt is dat er binnen zo’n krant gelukkig een heel breed aanbod aan visies en meningen is. Daar verrijken we het vak maatschappijleer mee en dat is ook wat het moet zijn.”
Leerlingen groeien met de dag
“Het was wel spannend, want we wisten waar we naartoe wilden, maar niet precies hoe”, vervolgt Durk. “En wat de leerlingen daarvan zouden vinden. NRC is geen makkelijke krant om te lezen. Het jargon is soms best pittig en sluit niet altijd lekker aan bij de belevingswereld van de leerlingen. Maar gelukkig zie je de krant daarin evolueren. Er zitten steeds meer human interest-verhalen in. Het is ook gewoon een kwestie van veel oefenen met de leerlingen. We zien de leerlingen groeien en met de dag enthousiaster worden. De discussies die we hebben met leerlingen over de actualiteit worden steeds beter.”
Samen het onderwijs vormgeven
De eerste maanden pakten Niels en Durk het boek er nog bij, maar dat hoeft niet meer. Ze hebben voldoende vertrouwen dat ze aansluiten bij de doelen van het onderwijs. Durk: “Het allerleukste is dat we nu samen met de leerlingen vorm geven aan die doelen. We horen waar de behoeften liggen van leerlingen en denken samen na hoe we hier het beste invulling aan kunnen geven.” Niels: “Collega’s vinden het ook heel leuk. Zo heeft onze collega van Nederlands allerlei teksten uit onze NRC-abonnementen gehaald. Daarmee maken we het vakoverstijgend. En de schoolleiding vindt het leuk dat we op deze manier de leerlingen veel meer uitdagen. Dat was ook ons doel. We wilden leerlingen weer echt de wereld in laten kijken en hen wegwijs maken in wat ze kunnen volgen om de wereld beter te duiden en te begrijpen. Aardig gelukt, als je het ons vraagt.”
Steeds vaker kregen Niels Hoendervanger en Durk van der Veen, docenten maatschappijleer op het Stedelijk Gymnasium, leerlingen voor zich die geen samenhangend idee hadden van wat er speelde in de wereld. Dus gingen ze weer lesgeven vanuit de actualiteit. Het boek ging eruit en een NRC-abonnement kwam daarvoor in de plaats.
Niels Hoendervanger en Durk van der veen
Docenten maatschappijleer | Stedelijk Gymnasium Nijmegen | lesgeven vanuit de krant
“Leerlingen krijgen weer de mogelijkheid om de wereld beter te duiden en te begrijpen”
Stedelijk Gymnasium Nijmegen biedt ruimte voor de actualiteit
Lees alle verhalen